کتاب سفرنامه کربلای معلی سال 1302 ق. به ضمیمه احوال و آثار مؤلف اثر میرزا مهدی بدایع نگار لاهوتی تفرشی مقدمه و تصحیح دکتر رسول جعفریان

کتابی که پیش رو دارید، یکی از سفرنامه‌های زیارتی دورۀ قاجار با عنوان «سفرنامۀ کربلای معلّی» است که سفری زیارتی به عتبات عالیات در سال ۱۳۰۲ ق. را روایت می‌کند. نویسندۀ این سفرنامه، از طبقۀ سادات، منشیان و ادیبان آن عصر است که با قلمی که او را به «بدایع‌نگار» مشهور ساخت، تجربۀ خود را از واقعیت‌های تلخ زندگی، حالات روحی سوگواری، اوضاع اجتماعی، وضعیت راه‌ها، آبادی شهرهای بین‌راه، و مناسبات زائران با روحانیان عتبات را نیز به‌صورت روزشمار ثبت کرده است. بدیعه‌نویسی وی را به‌خصوص در «منشآت» وی که در پایان کتاب آمده می‌توان پی گرفت. این اثر، سندی زنده و گویا از ‌جهان فرهنگی و دینی شیعه در آغاز قرن چهاردهم هجری به شمار می‌رود که برای پژوهشگران تاریخ اجتماعی شیعه، رجال‌شناسی، و علاقه‌مندان به ادبیات سفرنامه‌نویسی مغتنم است.

انتشار این متن در ادامۀ مجموعه تلاش‌های دکتر رسول جعفریان در زمینۀ احیای متون سفرنامه‌ای کهن انجام گرفته است. ایشان در سال‌های گذشته، با پژوهش و تصحیح ده‌ها سفرنامۀ حج، عتبات، هند، شام و غیره، نقش مهمی در بازنمایی سنت زیارت و سفرنامه‌نویسی در فرهنگ ایرانی ۔ شیعی ایفا کرده و با تسلط بر تاریخ‌نگاری و نسخه‌شناسی، هر متن را نه صرفاً به‌عنوان یک سند تاریخی، بلکه به‌مثابۀ بخشی از حافظۀ فرهنگی شیعه بازخوانی می‌کنند. در این اثر نیز با مقدمه‌ای مستند و یادداشت‌هایی روشنگر دربارۀ متن و نویسنده، متنی مهجور را به حیات علمی باز‌گردانده‌اند.